Mục Lục
Kỹ thuật trồng nghệ đen làm dược liệu
Nghệ đen hay còn có tên gọi là nga truật, ngải tím có nguồn gốc từ vùng đông bắc và trung Ấn Độ. Ngày nay nghệ đen xuất hiện ở khắp vùng trung và nam Châu Á. Ở nước ta nghệ đen được trồng rộng rãi ở các tỉnh miền núi phía bắc, nghệ đen thuộc họ gừng có mặt ở một số phương thuốc y học cổ truyền có tác dụng hành khí, phá huyết, tiêu kinh, hoá thực…
Khoa học hiện đại đã có nhiều nghiên cứu về thành phần hoá học của nghệ đen gồm tinh bột 86,2%, tinh dầu 1,5% khá nhiều chất tương đương có trong thành phần của nghệ vàng. Tinh dầu của nghệ đen có tính kháng khuẩn cao, y học hiện đại sử dụng nghệ đen để bào chế rượu bổ trường sinh gồm nghệ đen, long bổn thảo, đại hoàng, phan hồng hoa và tá dược.
Hiện nay giá nghệ đen trên thị trường khoảng 160.000đ – 180.000đ/kg bởi vậy đây cũng là một trong những loài cây dược liệu có tiềm năng phát triển rộng. Để trồng và chăm sóc đúng kỹ thuật loài cây này bà con nên tiến hành theo các bước như sau:
Kỹ thuật nhân giống nghệ đen
Nghệ đen là loài sinh sản vô tính trồng bằng mầm củ
Chúng trải qua hai giai đoạn
- Giai đoạn sinh trưởng ra củ
- Giai đoạn hoa tàn lụi
Cây được chọn lấy củ giống phải là cây phát triển bình thường, không bị nhiễm sâu bệnh.
Củ giống là củ bánh tẻ, không non quá và cũng không già quá, có từ 2 – 3 mắt mầm.
Điều kiện gây trồng và thời vụ trồng
Thời vụ trồng
Tại miền Bắc nghệ đen được trồng tốt nhất là vào mùa xuân, khi thời tiết có mưa phùn, đất đã đủ ẩm tức là từ tháng 2 đến tháng 4 dương lịch.
Tại miền Nam cây thường được trồng vào đầu mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 8 dương lịch tuỳ khí hậu từng vùng.
Việc trồng đúng thời vụ sẽ giúp cây tận dụng được điều kiện tự nhiên, tăng tỷ lệ sống đồng thời giúp bà con tiết kiệm được chi phí và công chăm sóc.
Mật độ: tuỳ vào diện tích và chủng loại mà có mật độ trồng khác nhau nếu trồng thuần loài: 40.000 – 60.000 cây/ha.
Nếu trồng theo khoảng cách 50 – 20 cm thì:
- Mặt luống rộng 1 mét, trồng hai hàng dọc
- Hàng cách hàng 50cm
- Cây cách cây 20cm
Nếu trồng theo khoảng cách 70- 20 cm thì:
- Luống rộng 1,2 mét trồng hai hàng dọc theo luống.
- Hàng cách hàng 70cm.
- Cây cách cây 20cm.
Đất trồng nghệ đen
Trồng dưới tán rừng có độ tàn che 0,6 ở những nơi có điều kiện khí hậu và đất đai phù hợp với điều kiện trồng nghệ. Tiến hành làm đất trước khi trồng từ 7 – 10 ngày. Chọn những khoảng đất trống dưới tán rừng, không vướng rễ cây lớn. Cuốc hố đường kính rộng 80 – 100cm sâu 20 – 25 cm, băm nhỏ đất trong hố.
Ở các khu rừng trồng chưa khép tán có lập địa phù hợp với sinh trưởng và phát triển của cây nghệ. Bà con cũng nên tiến hành làm đất trồng nghệ trước khi trồng 7 – 10 ngày. Đất được đào thành rạch rộng 50 – 60 cm, sâu 20 – 25 cm ở chính giữa và song song với hàng cây trồng rừng. Đất ở giữa rãnh nên đập nhỏ…
Đối với vùng đồng bằng bà con nên đào sâu, bừa kỹ. Lên luống cao 30cm, mặt luống rộng 0,9 mét, rãnh rộng 0,3 mét. Đào sâu hố 10 cm , 3 hàng/ luống theoe kiểu nanh sấu.
Bón lót
Bà con chuẩn bị:
- Phân chuồng 20 tấn/ha
- Phân super lân 400kg/ha
- Phân kali clorua 200kg/ha
- 200kg đạm ure cho 1ha
Phân lân cần được ủ lẫn với phân chuồng ngay từ lúc đầu và bón lót cùng với phân kali và phân đạm.
Kỹ thuật trồng
- Đặt củ giống xuống hố rồi lấp đất dày 4 – 5 cm
- Phủ lên mặt luống một lớp rơm rạ hay trấu để giữ cho đất ẩm
- Sau 5 – 7 ngày mầm nghệ sẽ mọc lên, cần kiểm tra nếu hốc nào nghệ không lên mần nên trồng dặm cho kịp để nghệ phát triển đồng đều.
- Khi mầm nghệ mọc vươn lên khỏi mật đất và ra được 2 – 3 lá bà con nên xới xáo quanh gốc và vun đất vén gốc cho cây nghệ mới mọc.
- Thường xuyên nhổ bỏ cỏ dại hoặc xới cỏ xung quanh gốc, tránh để cỏ mọc chen lấn nghệ.
- Hai tháng liên tiếp theo, mỗi tháng vun xới gốc nghệ một lần.
Kỹ thuật chăm sóc
Sau khi trồng từ 20 – 25 ngày nghệ đã được 5 – 6 lá thì cần bón thúc kali hoặc tro bếp.
Trong trường hợp nghệ tốt lá sớm, bà con cần hãm lại bằng cách ngắt bớt một số lá gốc, chỉ bón thúc tro bếp hay kali, giảm bớt số lần tưới cây sẽ đanh lại.
Nghệ ít bị sâu bệnh hại, chủ yếu là bệnh thối củ do úng nước, vì vậy cần khơi rãnh thoát nước trong mùa mưa.
Thu hoạch
- Khi cây nghệ ngừng phát triển lá non.
- Lá già đã bắt đầu khô ở mép, ngả màu vàng nhạt.
- Đào gốc nghệ thấy vỏ củ đã sẫm màu, da căng bóng thì có thể thu hoạch được.
- Tiến hành thu hoạch vào ngày nắng ráo, đất khô.
- Cắt bỏ toàn bộ lá trên mặt đất, cách gốc từ 5 – 6 cm.
- Dùng cuốc bổ xung quanh, cách gốc 25 – 30cm.
- Nếu diện tích lớn, bà con có thể dùng cày, cày chếch bên hàng nghệ cho bật gốc lên.
Bảo quản sau thu hoạch
Nếu củ dùng làm giống: phải chọn lọc củ mẹ, tách mầm giống đem trồng ngay hay ủ vào cát ẩm để bảo quản.
Dùng tươi: nghệ sau khi thu hoạch cắt bỏ rễ, rửa sạch đất để cho ráo nước bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát bảo quản được từ 2 – 3 tháng.
Dùng khô: nghệ rửa sạch thái lát mỏng, phơi hay sấy ở nhiệt độ 40 – 50 độ C trong 2 – 3 ngày.
Bài viết liên quan:
